Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri

Uluslararası ticaret son derece kapsamlı bir süreç. Birçok prosedürü ve detayı olan uluslararası ticarette, taraflar arasında birçok sözleşme ve anlaşma yapılır. Bu sayede hem her iki taraf hem varsa aracı firma ve mallar garanti altına alınır. 

Uluslararası ticarette önemli olan ve belirlenmesi gereken konulardan biri teslim şekli. Uluslararası ticarette malların teslim şekilleri belirlenirken teslimatın yeri, masrafların kimin karşılayacağı,  masrafların bölünme şekli, sigorta, taşıma sözleşmeleri gibi konular netleştirilmeli. Kısacası, alıcı ve satıcının tüm sorumlulukları ortak bir şekilde kararlaştırılmalı ve sonuca varılmalı. “Uluslararası ticarette teslim şekilleri nelerdir?” sorusuna cevap arayan oldukça fazla kişi var.

Temel olarak uluslararası ticarette teslim şekilleri 11 kategoride yer alır. Bunlar tüm taşıma türlerini kapsayan teslim şekilleri ve deniz-içsu taşıma yöntemleri olarak ayrılır.  Taşıma şekilleri:

1. EXW İş yerinde teslim

2. FCA Taşıyıcı masrafsız teslim

3. FAS Gemi doğrultusunda masrafsız

4. FOB Gemide masrafsız

5. CFR Masraflar ve navlun

6. CIF Masraflar, sigorta ve navlun

7. CPT Taşıma ödenmiş olarak

8. CIP Taşıma ve sigorta ödenmiş olarak

9. DAT Terminalde teslim

10. DAP Belirlenen yerde teslim

11. DDP Gümrük vergileri ödenmiş olarak teslim şeklinde sıralandırılabilir. 

Bu şekilde birçok detay ve konuya ticaretin türüne ve durumuna göre karar verilir. Taraflar ilgili ticarete en uygun olan teslim şekilleri arasından tercih yaparak süreci başlatır.

İhracat Teslim Şekilleri

Uluslararası teslim şekillerinde yer alan ihracat teslim şekilleri satıcının teslimattaki rolünü belirtir. Bunlardan en yaygın olanı “Ex Works” olarak da bilinen teslim şeklinde, satıcı mallarını kendi işletmesinde ya da kendi belirlediği depo gibi herhangi bir yerde teslim eder. Aslında burada mal henüz gümrükten geçmeden ve araçlara yüklenmeden alıcıya teslim edilir. Burada alıcı, satıcının belirlediği yerde malları teslim aldıktan sonra her türlü riski ve sorumluluğu almış olur. Dolayısıyla sigortayı da alıcı karşılar. 

FOB teslim şeklinde ise, satıcı alıcının belirlediği yükleme limanında, alıcı tarafından belirlenen gemi küpeştesine teslimat yapılmasını içerir. Buradaki gümrük işlemleri ve vergiler de satıcının karşılaması gereken konular. Mallar gemiye yüklenene kadar tüm sorumluluk satıcıdayken, yükleme sonrası sorumluluklar alıcıya ait olur.

İthalat Teslim Şekilleri

Uluslararası ticarette, ithalatta teslim şekilleri arasında en yaygın olanı ise FCA olarak bilinen teslim şekli. Burada satıcı malları gümrük işlemlerini tamamlayıp geçirdikten sonra alıcının belirlediği taşıyıcıya, belirlenen yerde teslim eder. Malların alıcı ülkesindeki taşıyıcıya teslim edilene kadar ortaya çıkan tüm masraf ve sorumluluklar satıcıya ait. Mallar taşıyıcıya teslim edildikten sonra ise tüm sorumluluk ve risk alıcıya geçer. Dış ticarette teslim şekilleri arasında en yaygın olanlarından biridir.

Bir diğer ithalat teslim şekli ise FAS teslim şekli. Bunda ise belirlenmiş yükleme limanında satıcının malları gemi yönünde yerleştirmesi ile malların satıcı tarafından gümrüklenmesini içerir. Mallar geminin yanına gelene kadar sorumluluk ve riskler satıcıdayken bu andan sonra ise alıcı sorumluluğu alır. 

Gümrükte Teslim Şekilleri

Uluslararası teslim şekillerinde yer alan ve gümrük teslim şekilleri olarak da bilinen teslim şekillerinden ilki DDP olarak da bilinen teslim şekli. Burada satıcının sorumluluğu gümrük vergilerinin ödenmesi ile biter. Yani satıcı malları, alıcının ülkesindeki teslim noktasına kadar ve gümrük vergileri ödenmiş şekilde teslim eder. Bu teslim şeklinde satıcının sigorta konusunda bir yükümlülüğü yok. Ancak malın gümrük sonrası teslim aşamasına kadar sorumluluk satıcıda olduğu için sigorta yaptırması daha doğru olur.

Uluslararası teslim şekilleri arasında yer alan DDU teslim şeklinde ise satıcının, alıcının ülkesinde ve belirlenen teslim yerinde ancak gümrük vergileri ödenmemiş olarak teslim edilmesini ifade eder. Satıcı mallar o ana kadar hazırlar ve gümrük formalitelerini yerine getirir. Ancak resmi olarak ödeme gerçekleşmez. Ödemeyi alıcı yapar, burada fazla beklemeden dolayı ortaya çıkan tüm riziko ve masraflar da alıcı tarafından karşılanır. 

Dış Ticarette Teslim Şekilleri

Ticaretin insanlığın her döneminde ciddi bir yere sahip olması ile birlikte ortaya çıkan bir diğer dış ticaret teslim şekilleri genel olarak bakıldığında alıcı ve satıcı arasındaki sorumluluklarının artıp azaldığı yönleri içerir. Örneğin EXW teslim şeklinde satıcının hiç sorumluluğu yokken, FCA’da satıcının az da olsa sorumluluğu var. Ya da DDP oldukça fazla sorumluluk alan taraf satıcı olsa da DAT’ta alıcının sorumluluğu da artar. 

Dış ticaret ödeme ve teslim şekilleri konusunda da oldukça fazla arama yapılır. Peşin ödeme, mal mukabili ödeme, vesaik mukabili ödeme, kabul kredili ödeme, akreditifli ödeme ve banka ödeme yükümlülüğü en yaygın ödeme şekillerinden biri. Dış ticarette teslim ve ödeme şekilleri, tamamen alıcı ve satıcının karşılıklı anlaşması ile karar verilen bir süreç. Taraflar arasında anlaşmaya varılmadan herhangi bir ticaret sürecinin başlaması söz konusu olamaz. 

​

Taraflar arasında teslim ve ödeme şekillerinde anlaşmaya varıldıktan sonra ilgili teslim şeklinin gerektirdiği evrak, sözleşme ve zamanında yapılması planlanan ödemeler hazırlanır. Tüm işler resmi olarak hazırlandıktan sonra ise satıcı ile başlayan teslim süreci başlar. Daha sonra karar verilen teslim şekline göre alıcı ve satıcı kendi sorumlulukları çerçevesinde süreci yürütmeye başlar. Alıcı, mallarını teslim alıp işin tamamlandığını onayladıktan sonra ise ticari süreç sona ermiş olur.